يکي از بحث هاي مهم و هيجان انگيز اين روزهاي در برخي محافل سياسي مسکو و باکو، ريشه هاي قومي خاندن علي اف و برخي ديگر از رهبران سياسي قديمي اين کشور مانند محمد امين رسول‌زاده است. ريشه هايي که امروز در فضاي اختناق آميز جمهوري به اصطلاح آذربايجان مانند يک راز از آن محافظت مي شود و کسي دوست ندارد چندان در اين باره صحبت کند. حتي برخي از مدارک موجود در اين باره نيز يا کتمان شده يا از ميان رفته است.

حيدر علي اف متولد سيسيان ارمنستان در 1923 است. سيسيان ناحيه از جنوب ارمنستان و نزديکي مرز نخجوان است. خانواده وي از ايلات کُرد نخجوان بودند و پيش از آن که استالين دستور اسکان عشاير را ابلاغ کند، به صورت ييلاق و قشلاق زندگي مي‌کردند. ارمنستان منطقه اي کوهستاني و نخجوان منطقه اي جلگه اي است و خانواده علي اف نيز در حال ييلاق و قشلاق بين اين دو ناحيه بودند. استالين پس از جنگ جهاني دوم دستور مخصوصي با عنوان اسکان اقوام کوچ نشين صادر کرد و همه اين خانواده ها يکجا نشين شدند. عليرضا علي اف، پدر حيدر از اين گروه بود اما حيدر پيش از صدور دستور استالين به دنيا آمد و در نتيجه حين ييلاق در سيسيان ارمنستان ديده به جهان گشود.

کردهاي نخجوان در نزديکي مرز ايران از کردهاي شکاک، جلايي، کولايي، ايزدي ،کولي وند، بارقوشات،کنگرلوها بودند اما منطقه «شاهبوز» يعني محل اقامت خانواده علي اف عمدتا محل سکني عشيره شکاک بود و مورخان احتمال مي دهند که آنها نيز از ايل شکاک بوده باشند. همچنين گمانه هايي در خصوص تعلق ايل وي به کردهاي ايزدي وجود دارد. آن چه مشخص است اينکه عليرضا علي اف پدر حيدر علي اف، داراي دو همسر بود که يکي از آنها همچون خود وي کُرد و يکي ديگر ارمني بودند. آنچه موضوع را جالب‌تر مي‌کند اين نکته است که حيدر علي اف از مادر ارمني به نام «ساتانيک» بود. برخي از سياسيون جمهوري آذربايجان مانند قربان محمد اف در برنامه هاي تلويزيوني به اين موضوع اشاره کرده اند و شاهدهاي زنده اي را براي ثبوت اين موضوع بر روي خط آورده اند.

عليرغم اينکه به نظر مي سد حيدر علي اف پس از رسيدن به مدارج قدرت در شوروي، ترجيح داد تا کُرد به نظر نرسد، نشانه هاي مهمي از ريشه هاي کُرد حيدر علي اف وجود دارد. از جمله برادر حيدر علي‌اف، رئيس کانون نويسندگان کُرد جمهوري سوسياليستي آذربايجان شوروي بود. همچنين نوروز محمد اف عضو جبهه خلق پس از فرار به امريکا، مقالاتي عليه هيات حاکمه وقت جمهوري آذربايجان پس از استقلال در سايت خود منتشر مي‌کرد. وي در يکي از مقالات اين سايت مدعي شده است که وظيفه هماهنگي با پ.ک.ک از طرف ک.گ.ب به وسيله حيدر علي اف صورت مي‌گرفت. اين موضوع نيز به عنوان نشانه اي ديگر بر اصالت کُردي حيدر علي اف مطرح مي شود زيرا اتحاد شوروي هيچ انتخابي را بدون زمينه لازم صورت نمي داد و ممکن است اين ماموريت به حيدر علي اف و عليه ترکيه در راستاي ريشه هاي کُردي وي بوده باشد.

 ساير رهبران جمهوري آذربايجان

حيدر علي اف تنها رهبري نيست که ريشه قومي او در جمهوري آذربايجان انکار مي شود يا به دست فراموش سپرده شده است. برخي ديگر از چهره هاي سياسي تاثيرگذار اين کشور به قوميت هاي تالش، تات يا کُرد تعلق داشتند. «خان خويسکي» از ياران محمد امين رسول زاده و از رهبران جمهوري مستعجل در 1918 از عشيره دمبري هاي کُرد بود. «محمد امين رسول زاده» از تات‌هاي منطقه شبه جزيزه آبشوران بود. «سلطان اف» فرمانده سواره نظام جمهوري مستعجل رسولزاده، معروف به «ديويزيون وحشي» ، نيز از کُردهاي مسلمان منطقه لاچين بود.